Ik moest me melden bij de portier. ‘U bent van de kerk? Ik ben moslim, maar ik lees ook de Bijbel.’ Welkom in de multiculturele wereld van het AZC in mijn woonplaats. In een voormalig hotel verblijven Oekraïners en statushouders. Ik had er een afspraak met iemand van het Rode Kruis. We hadden elkaar nota bene leren kennen via mijn werk op Ameland. In allerlei opzichten voelde ik hier: de wereld is klein.

Een vrouw van Ameland belde dit voorjaar op dat ze toch zo’n fantastisch project had ontdekt: Bomen van Verbinding. Het was ontwikkeld door twee kunstenaressen. Eén uit Vught, en één uit Oekraïne. Toen Carola en Tatjana elkaar ontmoetten na Tatjana’s vlucht, wilden ze eigenlijk samen iets gaan doen. Dat praat makkelijker, verbindt makkelijker, verwerkt makkelijker. Er kwamen meer Oekraïners en Vughtenaren bij. Zo ontstond de eerste groep die aan Bomen van Verbinding ging werken.

Nu kom ik op het moeilijkste, want hoe leg je uit wat Bomen van Verbinding zijn? Ik heb gemerkt dat je het moet ervaren, en dat heb ik deze zomer gedaan. Net als zoveel andere mensen, op Ameland, maar ook in het AZC in Waalwijk. Bomen van Verbinding ontstaan wanneer je op grote lange doeken bladeren en bloemen legt aan de ene kant, de doeken in de lengte dichtvouwt, perst, oprolt en stoomt. Dan drukken de bladeren en bloemen door, aangevuld met eucalyptushout waarmee je een stam kunt maken. Deze techniek heet eco-printen. Ik had er nog nooit van gehoord, maar ik heb het gezien. Met een grote kookpot op het binnenterrein van De Plaats op Ameland.

Het mooie is dat je de bomen meteen kunt personaliseren. Wij maakten ze voor de vier dorpskernen Nes, Ballum, Buren en Hollum. Mensen uit die dorpen konden bladeren en bloemen uit hun eigen dorp meenemen. Zo ontstonden vier verschillende bomen.

Maar dat is pas het begin. Daarna kun je op gezette tijden met een groepje eraan gaan handwerken. Je kunt borduren, kralen eraan rijgen, iets erop naaien met lapjes of wat je gehaakt hebt. Een wereld ging voor me open. Ik ben niet zo’n handwerker. Op de lagere school had ik nog zo’n handwerkjuffrouw die toch moest concluderen dat ik niet zo goed was in afwerking. Ik was van grote steken snel thuis. Borduren: dat was meer iets van mijn oma’s, die met kleine kruissteekjes en twintig tinten bruin en groen hele borduurwerken maakten.

Hier gebeurde iets anders zag ik, toen ik verschillende groepen bezocht. Er ontstond verbinding. Mensen kwamen in gesprek, liepen zomaar even binnen voor koffie en thee, er kwamen verhalen. In Nes ontmoette ik een geboren Brabantse, die de liefde had gevonden op Ameland en ook na zijn dood niet meer terug wilde. Maar we hadden meteen een connectie door een gedeelde achtergrond met de Boom van Verbinding als aanleiding.

Het project ging als een lopend vuurtje over het eiland. Een Belg hoorde onder de douche bij het zwembad iemand anders in het hokje naast hem over de Bomen van Verbinding. Hij besloot met z’n gezin te gaan kijken. Anderen kwamen toevallig binnen, ervoeren de warme sfeer en sommigen namen het idee mee naar hun woonplaats.

Op het AZC verbonden deze Bomen de statushouders met de Oekraïners. Juist als gemeenschappelijke taal ontbreekt, kun je wel in verbinding komen door samen kunst te maken. De medewerker van het Rode Kruis en ik broeden nu op mogelijkheden om deze Bomen niet alleen mensen van, maar mensen buiten het AZC te laten verbinden. We kunnen alleen samenleven als we elkaar kennen. Samen ‘bomen’ helpt daarbij. Want samenleven is een kunst.

Dominee Otto Grevink is predikant voor Sprang-Capelle, Kaatsheuvel en de Efteling, en Waspik vanuit De Brug, en pionier bij Zin op School in Waalwijk en bij De Plaats op Ameland. Reacties zijn welkom op ottogrevink@gmail.com.