Eén zwaluw maakt nog geen zomer, dat hebben we geweten dit jaar. Het water bleef met bakken naar beneden komen en vaak leek de eerste helft van de zomer 2024 meer op de herfst. Daar komt nog eens bij dat juist nu, begin augustus, tientallen zwaluwen bij elkaar gezien kunnen worden en nog steeds geen zomer in hun kleine koppie hebben. Voor hen is het tijd om zoveel mogelijk Hollandse vliegen naar binnen te proppen want zij maken zich klaar voor de laatste twee seizoenen van het jaar. In de Middeleeuwen begrepen ze hier niets van. Zwaluwen verdwijnen in september immers in de modder en komen pas in mei weer boven de grond. In 1220 besefte een groot geleerde dat deze schranspartij toch nog ergens goed voor was. Hij noteerde in fraaie letters dat de zwaluw naar het huis van Petrus ging. Daarmee bedoelde hij het Midden-Oosten maar zat daarmee duizenden kilometers verwijderd van het winteradres van onze boerenzwaluwen in Zuid-Afrika. Huiszwaluwen met hun korte staart en witte stuit volstaan met het Congo regenwoud.

Boven deze column staat vreugde en verdriet. Zwaluwen maken blij. Elk voorjaar verschijnen ze weer en vogelaars spotten graag de eerste boerenzwaluw van het jaar. Het was vroeger zeer gebruikelijk om stal of schuur open te laten in de zomermaanden zodat boerenzwaluwen een gastvrij onderkomen konden vinden en tegelijkertijd de menselijke bewoners verlossen van heel veel vliegen ellende. Huiszwaluwen houden meer van een nest met uitzicht en kregen een plankje aan de gevel. Een echte zwaluwen flat staat inmiddels langs de Spoordonkse brug aan de Beerze. Bruin gekleurde oeverzwaluwen worden in de gemeente Oirschot vlakbij de Kapel van de Heilige Eik blij gemaakt met een fantastische wand met voorgeboorde gaten.

Helaas is de lijst van zwaluwverdriet veel langer. In de moderne schuren is geen plaats meer voor zwaluwen. Witte poepstrepen van huiszwaluwen vind men maar niets en rigoureus worden potentiële nestplaatsen verwijderd. De grootste ellende heeft echter niets te maken met huisvesting. De bomvolle Hollandse tafel bestaat alleen nog in de herinnering. Schraalhans is keukenmeester geworden sinds de jaren tachtig. De grote insectensterfte heeft niet alleen de prachtige dagvlinders getroffen. Ook de kleinere vliegen, muggen, sluipwespjes en andere vliegende miniatuurtjes zijn met tientallen procenten verdwenen. En juist dit grut is absoluut noodzakelijk voor het laten opgroeien van uitkomende zwaluw kinderen. De oorzaak van deze ellende is inmiddels wel duidelijk: verzuring, verdroging en versnippering maakt overleven van alles wat geen tweebenig wezen is uitermate hachelijk. En dan is er nog eens de veel te snelle klimaatverandering. Insecten beginnen veel eerder aan hun cyclus dan vroeger. Als je dan voorgeprogrammeerd bent om pas eind april / begin mei in Nederland aan te komen is er voor de ouders nog wel wat te eten maar in de zomermaanden is de taart echt op.

Uw columnist is alleen een doemdenker als het over het weer gaat. Maar als het over zwaluwen en al die andere vogels gaat kan ook hij niet anders dan het somber inzien. Zeker met dit kabinet dat wat betreft natuurbeheer de koers op honderdtachtig graden gezet heeft, wordt het zwaluwverdriet alleen maar groter.