door Rens van Ginneken

Bij de ondertekening vrijdag was een breed scala aan betrokken partijen aanwezig om de wil uit te spreken om een Dementievriendelijk Oirschot samen vorm te geven. Huisartsen, ouderenorganisaties, welzijnsorganisaties, een supermarkt, ondernemers, politieke partijen, het museum, sportclubs en particuliere initiatieven willen er samen de schouders onder zetten, want Oirschot vergrijst in rap tempo en nu al hebben in deze gemeente honderden mensen de diagnose ‘dementie’ gekregen. Wethouder van Overdijk is sowieso al in zeer haar nopjes door de grote opkomst bij deze avond, in De Stoelendans, waar vrijwel alle zitjes bezet zijn. “Het belangrijkste doel voor het komende cruciale jaar is denk ik dat we met zoveel mogelijk organisaties echt open staan voor mensen met dementie. Met meer begrip en door mensen met dementie een plek te geven kunnen we al snel weer volgende stappen maken”, zo spreekt zij de hoopvolle intentie uit.

Er gebeurt al veel

Oirschot is overigens al een aardig eindje op weg naar ‘dementievriendelijk’, mede door het Platform Dementievriendelijk Oirschot, dat al veel kartrekkerswerk verrichtte, maar ook al in de vorm van veel mooie initiatieven, waarbij leden van verenigingen met dementie thuis worden opgehaald, gastlessen op de middelbare school, maar ook kookclubs en wandelclubs voor mensen met dementie maken hun wereld weer wat ruimer. Met de samenwerking, vastgelegd in een convenant, wordt het wellicht ook weer eenvoudiger om informatie met elkaar te delen, van elkaar te leren en elkaar te inspireren.

Herkenningsmomenten

Dat er nog veel valt te leren over de wereld van mensen met dementie wordt al snel duidelijk in het toneelstuk ‘De dementie van Jet en Harrie’. Daarin wordt het verhaal verteld van een gepensioneerd koppel, een beetje een typisch ‘ANWB-stel’, zoals de vertelster met een knipoog deelt met het publiek. Door het met spel op deze manier vorm te geven, wordt het een behoorlijk indringend, soms confronterend, maar soms ook nog grappig stukje inzicht voor veel toeschouwers. Voor diegenen die werken met mensen met dementie, of die zo iemand in hun eigen kring hebben, zal het ongetwijfeld behoorlijk veel herkenningsmomenten geven: de boodschappen die steeds meer ‘foutjes’ opleveren (hondenvoer, terwijl Bella al twee jaar dood is), het vergeten van belangrijke afspraken en onbegrip of geïrriteerdheid die het soms genereert bij de naasten komen bijvoorbeeld voorbij.

‘Dementie-college’

Extra inzicht komt er in kleine stukjes ‘dementie college’, met uitleg over hoe ons brein werkt en op welke wijze de sleet erop komt bij mensen met dementie. Het brein ontwikkelt zich tot ongeveer 28-jarige leeftijd. De basisemoties (Onderbrein) zijn van baby af aan al aanwezig: blij, bang, bedroefd, boos. Op latere leeftijd leren we plannen, reflecteren, initiatief nemen, empathie ontwikkelen en ‘decorum’: hoe gedraag je je in welke sociale setting (Bovenbrein). De laatste dingen die we erbij leren, verdwijnen bij dementie juist als eerste, zoals dus decorum en het daarbij horende aangepaste gedrag. “Zodat iemand met dementie er bijvoorbeeld ineens uitgooit: wat heb jij een paardenbek”, aldus vertelster Barbara. “Mensen met dementie worden niet egoïstischer, zoals weleens geredeneerd wordt, maar ze verliezen gaandeweg het vermogen om rekening te houden met een ander. Ook het initiatief nemen verdwijnt op zeker moment. Mensen met dementie voelen wel dat er dingen fout gaan en vervallen door hun angst ervoor vaak in ‘vecht, vlucht, of bevriesgedrag’. Ook ‘opstandig’ gedrag komt vaak voor. Geleidelijk wordt de geestelijke ontwikkeling die zich heeft afgerold, weer in omgekeerde volgorde opgerold. Het Onderbrein neemt het over van het Bovenbrein.”

Hoopgevend convenant

Er wordt heel veel verteld in de vaak ontroerende voorstelling. Ook over de ‘fouten’ die mensen in de omgeving soms met de beste bedoelingen maken. Boos worden kan averechts werken, net als iemand met dementie continu verbeteren. Mensen blijven betrekken en nog eens hun talent laten tonen werkt stukken beter, zo is de conclusie. En: met wat meer kennis van het ziektebeeld kunnen we het eerder herkennen en er beter op reageren. En voor al die ondertekenaars van het hoopgevende convenant luidt het advies: “Doe komend jaar eens iets speciaal voor mensen met dementie in jullie organisatie!”

www.dementievriendelijkoirschot.nl