Wie vandaag de dag in het bedijkte gebied tussen de Amer, het Wilhelminakanaal, de Donge en het Kromgat wandelt of fietst, ziet moderne stadsdelen met waterpartijen, groene lanen en vruchtbare polders. Maar achter deze eigentijdse inrichting schuilt een landschap met een bijzonder verleden. De oude namen van waterlopen, broekpolders en bruggen vertellen het verhaal van een tijd waarin dit gebied deel uitmaakte van een uitgestrekt benedenrivierenlandschap: een landschap vol waarden.
In Nederland kwamen en komen we veel waarden tegen, zoals de Alblasserwaard, de Krimpenerwaard, de Hoeksche Waard, de Bommelerwaard, de Tielerwaard en de ooit verdronken Groote of Hollandsche Waard. Deze gebieden zijn laaggelegen, ingedijkt en bijna volledig door water omsloten. Eeuwenlang waren de waarden het speelveld van rivieren die de dijken bij vloed lieten overstromen en zich bij eb weer terugtrokken.
In zo’n dynamisch landschap leerden mensen leven met het water. Overstromingen waren niet alleen bedreigend, maar ook waardevol. Uiterwaarden, stukken land die regelmatig onder water liepen, kregen telkens een nieuwe laag vruchtbare klei. Voor boeren was dat een natuurlijke verrijking van hun landbouwgrond.
In het gebied waar nu de waterlopen het Kromgat en de Donge stromen, liep vroeger de grens tussen Brabant en Holland. Hier lagen de broekpolders, natte klei- en veengebieden waar de waarde ervan én het eigenaarschap veel stof deden opwaaien. Al in de middeleeuwen discussieerden bewoners, landeigenaren en gebruikers over de vraag: Wat zijn deze polders waard? En van wie zijn ze eigenlijk? Deze conflicten stonden bekend als “kwesties”: ruzies over de waarde en eigendommen van de waard. Want het water veranderde het landschap voortdurend. Nieuwe op- en aanwas liet grenzen verschuiven. In droge periodes was het land juist geschikt voor weidegrond en hooiland. Vooral op de overgang van zand naar klei had dit gevolgen voor de inkomsten van mensen die van dit land afhankelijk waren.
Een stille getuige van die tijd is de oude kreek het Kromgat, die uitkomt in de laaglandkreek de Donge, een natuurlijk gevormde waterloop die ontstond na meerdere grote overstromingen van de Groote of Hollandsche Waard, ongeveer zeshonderd jaar geleden. Door eeuwen van aanslibbing, rivierafzettingen en de krachten van eb en vloed kreeg het Kromgat zijn karakteristieke slingerende vorm. Het is een landschap dat door het water zelf is ontworpen, een levend geschiedenisboek waarin je kunt aflezen hoe rivieren het land vormden. Het is een levende herinnering aan de tijd dat het water hier de architect was.
Sinds 1950 ligt over het Kromgat de Kwestieuze-brug. De naam verwijst naar de oude geschillen over de omliggende broekpolders: kwesties (ruzies) over grond, over de waarde en over rechten. De 75 jarige brug, de polders en de waterloop vormen samen een cultuurhistorisch waardevol geheel. Daarom is het gebied beschermd en wordt het beschouwd als belangrijk erfgoed.
Wie vandaag de dag over de Kwestieuze-brug de polders rondom inkijkt, ziet meer dan een waterloop. Men ziet een landschap waarin honderden jaren geschiedenis in lagen van zand, klei, verhalen zijn achtergebleven, een landschap waarin je de echte waarde van een waard kunt ontdekken.