Dit wordt vrijwel zeker het allereerste interview in de 106-jarige geschiedenis van de Nieuwsklok (voorheen Kerkklokje) met de in Oisterwijk gevestigde vrijmetselarij De Drie Verlichte Torens.

Formeel gaat het weliswaar om een Tilburgse loge (jargon voor een lokale vereniging) die zelfs is vernoemd naar het Tilburgse stadswapen maar ze hebben hun clublokaal in De Voorhof, de ontmoetingsruimte naast de Protestantse kerk alhier.

Rond de vrijmetselarij bestaat al eeuwenlang een zekere geheimzinnigheid. Er doen de wildste verhalen de ron de.

Voorzitter Henri de Berk en bestuurslid Kees van Aerde (woonachtig in Oisterwijk) geven na enig aandringen openheid van zaken.

Door René de Jong

Woensdagavond tegen 19.00 uur. Ik maak voor de deur van het zalencomplex alvast een foto. Toegegeven, het is voor schrijver dezes toch enigszins spannend. Op internet vind je de vreemdste teksten over deze uitsluitend uit mannen bestaande broederschap. Ze zouden een soort sekte zijn, een geheim genootschap. De symbolen en de rituelen die ze gebruiken, geeft hen sowieso een mysterieus imago. En die naam ‘vrijmetselaars’ is ook al zo geheimzinnig…

Als stukjesschrijver heb je in zijn algemeenheid vaak geen flauw idee waar je terecht komt voor de krant. Als je in dit geval in de voorbereiding dan stuit op allerlei uiterst dubieuze teksten, ben je eerlijk gezegd toch niet helemaal op je gemak. Nou ja, nieuwsgierig maakt het wel…

Bij de begroeting is onmiddellijk te merken dat het reuze meevalt. Kees en Henri zijn twee normale en vlotte kerels en we zitten in een doodgewoon huis-, tuin- en keukenzaaltje. Van mysterie is (vooralsnog?) geen sprake.

Verbeteren

Henri ((73) vertelt: “Wij komen hier uit de regio elke woensdagavond om 20.00 uur samen. Doel is simpel gezegd een beter mens te worden en daardoor de wereld te verbeteren. Wij streven als vereniging naar verdieping van inzichten. We zijn vrijdenkers, die zoeken naar beantwoording van levensvragen.” Kees (70) vult aan:” Het spreekwoord ‘Verbeter de wereld begin bij jezelf’ is misschien een goede samenvatting. We willen niet beter worden dan een ander en we zijn niet beter dan een ander; we willen onszelf verbeteren. We zijn geen religie en ook geen ideologie. Twee andere kenmerkende motto’s voor ons en van ons zijn: ‘Op u komt het aan’ en ‘Ken u zelve’. We gaan op zo’n avond de diepte in inderdaad.”

Naam

Het woord vrijmetselarij blijkt te zijn afgeleid van het Engelse ‘Free Mason’. Freestone was een middeleeuwse kalksteen die door steenhouwers (masons) op maat werd gehakt voor de bouw van kerken. De gilden van Vrije Metselaren leidden begin 18e eeuw tot oprichting van besloten genootschappen waar ‘vrije mannen van goede naam’ buiten het zicht van de kerk met elkaar konden filosoferen of wetenschap beoefenen. De welbekende symbolen winkelhaak en passer stammen nog uit die bouwtijd.

Henri: ”Wij bouwen aan de tempel van de mensheid. We zien een mens als een ruwe steen waaraan geschaafd en gebeiteld wordt. Uiteindelijk moet de volledig zuivere steen worden ingepast in het bouwwerk van levende stenen.”

‘De Drie Verlichte Torens’ kent twee soorten bijeenkomsten namelijk de zogeheten ‘comparitie’ en de ‘open loge’. Bij dit laatste (die anders dan de naam doet vermoeden juist een besloten karakter heeft) spelen rituelen, symbolen en ceremoniële kleding een grote rol. Ze vormen samen een soort eeuwenoude taal die vrijmetselaars over en weer begrijpen, waar ze elkaar ook treffen. Wereldwijd is het een netwerk. In Nederland zijn er naar schatting 6000 leden, verdeeld over 140 loges. Bij de ‘comparitie’ wordt een voordracht gegeven over een onderwerp naar keuze. Religie of politiek zijn hierbij niet aan de orde. Na de inleiding bespreekt men met elkaar de inhoud. Eventueel verschillende visies worden met elkaar vergeleken. Het is niet de bedoeling dat iemands mening wordt opgelegd. Kees: ’’De insteek is dat je van elkaar leert. Het gaat vooral om interesse in de ander.”

Alleen mannen.

Henri: “Onze symbolen zijn een soort kapstok. Ze worden ook gebruikt bij de speciale inwijding van nieuwe leden”. Kees: “Die procedure is misschien het best te vergelijken met ontgroenen. Je weet totaal niet wat je te wachten staat. Dat is je maar ten dele tevoren verteld namelijk. Je bent vervolgens in een staat van verwondering, laat ik het zo maar noemen. Toch een beetje geheimzinnig zeg je? Valt mee hoor. Aan die inwijding gaat een vrij strenge ballotageprocedure vooraf waarbij de leden moeten instemmen met allerlei grondbeginselen. Waarom we alleen mannen toelaten? Het is de bedoeling dat men zich hier veilig en vertrouwd voelt. Je moet jezelf kwetsbaar durven op te stellen. Dat doe je meestal eerder met mannen onder elkaar zo is de gedachte. Overigens zijn er tegenwoordig ook loges met uitsluitend vrouwen of zelfs zijn er al gemengde loges.” Bijzonder in dit verband is het feit dat bij de toelating aan de partner wordt gevraagd of die bezwaar heeft tegen de toetreding van de man.

In principe is iedereen welkom ongeacht rang of stand. Ben je eenmaal bij de loge dan krijg je - net als bij de gilden vroeger - juist weer wèl te maken met hiërarchie: er wordt gewerkt in een systeem met drie graden, namelijk: leerling, gezel en meester. Bij gebleken persoonlijke groei promoveer je als het ware. Kees en Henri zijn beiden meester-vrijmetselaar vertellen ze.

Het is geen lichte kost waar ze zich mee bezig houden, dat is helder. Krijgt de krant na al die tijd eindelijk de kans de vrijmetselaars voor het voetlicht te brengen, wordt duidelijk dat het om tamelijk complexe materie gaat. In een gesprekje van amper een uurtje kunnen we het bijvoorbeeld nauwelijks hebben over ‘De Opperbouwmeester des Heelals’, de opvatting van de vrijmetselaars over God als aandrijver van de kosmos.

Gewone mensen

Het is bijna 20.00 uur. In een zaaltje verderop wachten de leden - afkomstig uit onder meer Loon op Zand, Bergeijk, Molenschot, Dordrecht, Poppel, Oosterhout, Den Bosch, Waalwijk, Tilburg, Helmond, Goirle, Moergestel, Haaren en Oisterwijk - onder het genot van een kopje koffie op het startsein. Henri rondt af: ”Ik hoop dat we in dit korte tijdsbestek duidelijk hebben gemaakt dat vrijmetselaars allemaal gewone mensen zijn. Het is absoluut niet griezelig wat we doen. We vertellen jou niet alles, maar dat is wat anders. We hebben nu dit interview gegeven hoewel we zelf de publiciteit niet zoeken. Mochten mensen serieuze belangstelling hebben voor de vrijmetselarij dan kunnen ze (na aanmelding via de site) terecht op de open avond op 25 oktober.”

We nemen snel afscheid. Kees en Henri begroeten de leden met een handdruk en noemen elkaar ‘broeder’ hoor ik bij het verlaten van het gebouw. Benieuwd of het opnieuw 106 jaar duurt voor ze weer eens in deze krant staan…

Open dag voor belangstellenden in Oisterwijk op woensdag 25 oktober, aanvang 20.00 uur: wel eerst aanmelden via de site: www.vrijmetselarij-tilburg.nl

[KADER]

Naam: De Drie Verlichte Torens

Opgericht: 1982

Site: www.vrijmetselarij-tilburg.nl

Aantal leden: 35

Clublokaal: De Voorhof, Kerkstraat, Oisterwijk